Cognitieve gedragstherapie is een combinatie van gedragstherapie en gesprekstherapie. Een van de grondleggers van deze therapie, de Amerikaanse psychiater Aaron T. Beck, ontwikkelde een theorie en een behandelingswijze waarbij de cognities van de cliënt centraal staan: zijn gedachten, fantasieën, herinneringen en zijn opvattingen over gebeurtenissen.

Cognitieve gedragstherapie gaat ervan uit dat het niet de gebeurtenissen zelf zijn die een mens negatieve gevoelens en een bepaald gedragspatroon bezorgen, maar de ‘gekleurde bril’ waardoor hij de dingen ziet. Wie leert deze negatieve gedachtes anders te interpreteren, krijgt een objectievere kijk op de eigen gevoelens en waarnemingen. Hierdoor kunnen negatieve gevoelens verdwijnen en zal het gedrag veranderen.

Cognitieve gedragstherapie is een van de meest toegepaste behandelvormen in Nederland. Het is een kortdurende, gestructureerde therapievorm die op het heden en de toekomst is gericht. Het verhaal van de cliënt is van belang. Samen met de therapeut dient u te ontdekken hoe de ‘foute’ denkgewoonte is ontstaan.

Wat is cognitieve therapie?

Een van de grondleggers van de cognitieve therapie, de Amerikaanse psychiater Aaron T. Beck, ontwikkelde een theorie en een behandelingswijze waarbij de cognities (gedachten, fantasieën, herinneringen en opvattingen over gebeurtenissen) van de cliënt centraal staan. Cognitieve therapie gaat ervan uit dat het niet de gebeurtenissen zelf zijn die een mens negatieve gevoelens bezorgen en daardoor een bepaald gedragspatroon, maar de gekleurde bril waardoor hij de dingen ziet. Depressieve mensen bekijken bijvoorbeeld of zij inderdaad mislukt zijn in het leven en of andere personen hen werkelijk niet mogen of minachten. Vaak hebben zij alleen hier nog maar aandacht voor. Door deze ‘disfunctionele’ gedachten om te buigen en te leren om gebeurtenissen anders te interpreteren komt er een objectievere kijk op de eigen gevoelens en waarnemingen en kunnen negatieve gevoelens verdwijnen, waardoor ook het gedrag verandert. Bij het uitwerken van meer realistische standpunten en gedachten maakt de therapeut gebruik van specifieke cognitieve oefeningen en huiswerkafspraken.

Wat is gedragstherapie?

In gedragstherapie staat het gedrag van de cliënt centraal. Hoe iemand zich gedraagt bepaalt namelijk in belangrijke mate hoe iemand zich voelt. Als u uit angst bepaalde zaken uit de weg gaat, zal de angst vaak eerder sterken worden dan verminderen. Wie niet goed weet hoe hij zijn mening het beste naar voren kan brengen, zal eerder onzeker of juist geïrriteerd worden. Wie niet heeft geleerd hoe hij zich moet beheersen, zal gemakkelijk het slachtoffer worden van zijn eigen impulsiviteit.

Binnen gedragstherapie brengen therapeut en cliënt eerst het problematische gedrag en de omstandigheden waarin die voorkomen in kaart. Vervolgens wordt samen met de cliënt op zoek gegaan naar beter passende gedragspatronen om te reageren op die omstandigheden. Hiervoor worden diverse oefeningen en huiswerk gedaan.

Hoe ziet de cognitieve gedragstherapie er inhoudelijk eruit?

De therapeut zal betrekkelijk kort stilstaan bij de jeugdervaringen van de cliënt. CGt richt zich veel vaker op het heden en minder op het verleden van de cliënt. Door trainingen in de behandelkamer, in het echte leven en door allerhande huiswerk komt de cliënt gaandeweg tot nieuwe gedachten en ander, positiever, gedrag. Het is gebleken dat het veranderen van gedrag en het veranderen van gedachten goed samen kunnen gaan. Daarbij maken beide vormen van psychotherapie goeddeels van dezelfde methodes gebruik, zoals bijvoorbeeld het doen van huiswerk en oefeningen.

Een cognitief gedragstherapeut heeft het vaak met de cliënt over moeilijke situaties en hoe de cliënt zich daarin gedraagt. Ook wil de therapeut graag weten hoe de cliënt over dergelijke moeilijke situaties denkt. Voor een deel is dat praten bij cognitieve gedragstherapeuten anders in vergelijking met bijvoorbeeld psychotherapeuten. Deze therapeuten praten niet alleen over andere onderwerpen met hun cliënten, de gesprekken hebben dikwijls ook een wat andere kleur of toonzetting. In veel andere therapieën wordt de cliënt gestimuleerd om bij zichzelf te onderzoeken wat hij voelt of wat hij wil. In dat proces van zelfonderzoek zijn andere therapeuten betrekkelijk zwijgzaam en terughoudend in tegenstelling tot cognitief gedragstherapeuten die doorgaans actiever zijn. Zij gaan eerder met de cliënt op zoek naar knelpunten en manieren om met zaken om te gaan. Dat uitgangspunt zorgt er voor dat cognitief gedragstherapeuten eerder adviezen en richtlijnen geven, dat zij huiswerkafspraken maken met de cliënt en dat zij bepaalde oefeningen met de cliënt doen in de therapiesetting

Wat houdt ACT therapie in?

Acceptance and Commitment Therapy (ACT, spreek uit als ekt), is een relatief nieuwe vorm van gedragstherapie. Een Nederlandse vertaling voor ‘Acceptance and Commitment’ zou ‘Bereidheid en Toewijding’ zijn. ACT therapie is een praktische en concrete methode om tot acceptatie te komen en te doen wat echt belangrijk voor je is.

Veel mensen worstelen met emoties of gedachten die ze liever niet willen hebben; niemand wil pijn, verdriet, somberheid, zelfkritiek, negatieve gedachten, angst of onzekerheid in zijn leven, maar het is er wel. Het gevecht tegen emoties of gedachten die je liever niet wilt hebben kost energie en is niet te winnen. Sterker nog: de worsteling levert meer ellende op. Hoe meer je probeert negatieve emoties eronder te houden, hoe sterker ze worden.

ACT therapie helpt om uit dit gevecht te stappen. Het gaat ervan uit dat negatieve ervaringen bij het leven horen, en dat niet alle pijn direct oplosbaar is. De vraag die in ACT wordt gesteld, is of je bereid bent alles toe te laten wat je niet kan veranderen, en ervoor durft te kiezen om je leven te leiden in de richting die jij waardevol en belangrijk vindt. Mindfulness oefeningen zijn een belangrijk onderdeel van deze therapievorm.

ACT bestaat uit zes verbonden componenten:

• Acceptatie: ruimte maken voor vervelende ervaringen en emoties;
• Defusie: gezonde afstand nemen van vervelende gedachten;
• Het Zelf: flexibel omgaan met je zelf(beeld);
• Hier en Nu: meer leven in het Hier en Nu;
• Waarden: stilstaan bij wat je echt belangrijk vindt in het leven;
• Toegewijd Handelen: actief investeren in je waarden

• Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van een schokkende ervaring, zoals een ongeval, seksueel geweld of een geweldsincident. E.M.D.R. is een kort durende therapievorm. Er is veel onderzoek gedaan naar de werkzaamheid van E.M.D.R. Uit de resultaten blijkt dat mensen goed op E.M.D.R. reageren.
• Na verloop van tijd zijn de gunstige effecten zelfs nog beter geworden dan na afloop van de therapie. Vaak zijn mensen al na enkele sessies van hun klachten bevrijd, zeker bij enkelvoudige trauma. Bij meervoudige getraumatiseerde zullen meerdere sessies nodig zijn.
• EMDR werd meer dan 25 jaar geleden voor het eerst beschreven door de Amerikaans psychologe Francine Shapiro. In de jaren daarna werd deze procedure verder uitgewerkt en ontwikkeld tot een volwaardige en effectieve therapeutische methode.

De EMDR procedure

De therapeut zal vragen om geconcentreerd aan het angstige beeld van de gebeurtenis terug te denken, inclusief de bijbehorende gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties. Dit geschied in combinatie met een afleidende stimulans, doorgaans zal dat de hand van de therapeut zijn, die op ongeveer 30cm afstand voor het gezicht langs heen en weer beweegt, terwijl de ogen van de cliënt deze beweging volgt. Een andere a methode gebeurt door middel van een koptelefoon waarbij “klikjes” afwisselend rechts en links worden aangeboden, of afwisselende tikjes tegen de knie. Na elke set wordt even gepauzeerd, waarbij de therapeut de persoon vraagt wat er naar boven komt.

De E.M.D.R. procedure brengt doorgaans een stroom van gedachten en beelden opgang, maar soms ook gevoelens en lichamelijke sensaties. Vaak verandert er wat. De persoon wordt na elke set oogbewegingen gevraagd zich te concentreren op de meest opvallende verandering, waarna er een nieuwe set volgt. De aangeboden sets van oogbewegingen, tikjes of geluiden zullen er langzamerhand toe leiden dat de herinneringen haar kracht en emotionele lading verliest. Ze voelt lichter of afstandelijker. In veel gevallen veranderen ook de herinneringsbeelden zelf en worden ze vager, kleiner of slechts met moeite nog op te roepen. Een andere mogelijkheid is dat er spontaan nieuwe gedachten of inzichten ontstaan die een andere, minderbedreigende, betekenis aan de gebeurtenis geven. Deze effecten dragen ertoe bij dat de schokkende ervaring steeds minder een plek krijgt in de levensgeschiedenis van de persoon. Ze wordt als het ware opgenomen in de doorlopende autobiografie van de betrokkene.

Hoe weet ik of EMDR kan worden toegepast?

In het begin van de EMDR-therapie zal er uitgebreid aandacht worden besteed aan de oorzaak en achtergrond van de klachten. Daarnaast wordt er een taxatie gemaakt van een aantal individuele kenmerken, waaronder de persoonlijke draagkracht en de last die men van de klachten ondervindt. Hieruit zal blijken of een gerichte traumabehandeling op dat moment nodig is, en of daarvoor EMDR kan worden gebruikt.

Welke voorbereidingen zijn nodig?

EMDR werkt vaak snel. Daarnaast kan het ook een intensieve therapie zijn. Daarom zal de therapeut niet alleen vertellen wat hij gaat doen en waarom, maar ook uitgebreid bespreken hoe de cliënt zijn emoties zo goed mogelijk de baas kan blijven.

Wat zijn de te verwachten effecten?

De sets zullen er langzamerhand toe leiden dat de herinnering haar kracht en emotionele lading verliest. Het wordt dus steeds gemakkelijker aan de oorspronkelijke gebeurtenis terug te denken. In veel gevallen veranderen ook de herinneringsbeelden zelf en worden ze bijvoorbeeld waziger of kleiner. Maar het kan ook zijn dat minder onprettige aspecten van dezelfde situatie naar voren komen. Een andere mogelijkheid is dat er spontaan nieuwe gedachten of inzichten ontstaan die een andere, minder bedreigende, betekenis aan de gebeurtenis geven. Deze effecten dragen ertoe bij dat de schokkende ervaring steeds meer een plek krijgt in de levensgeschiedenis van de persoon.

Zijn er ook nadelen?

Na afloop van een EMDR-sessie kunnen de effecten nog even doorwerken en dat is goed. Toch kan dit in sommige gevallen wat ‘bijwerkingen’ geven, bijvoorbeeld dat er nieuwe beelden opkomen of dat er verschillende emoties omhoog komen. Ook wordt zich ‘wat wiebelig’ voelen of vermoeidheid vaker genoemd na een sessie. Vaak is het dan een geruststelling om te weten dat dit in de regel niet langer dan drie dagen aanhoudt. Daarna is er als het ware een nieuw evenwicht ontstaan. Het is aan te bevelen dat de cliënt een dagboekje bijhoudt en opschrijft wat er naar boven komt. Deze dingen kunnen dan in de volgende zitting besproken worden

Waarvoor is EMDR nog meer geschikt?

Er is steeds meer bewijs dat emotioneel beladen herinneringen en beelden ook een belangrijke rol spelen bij andere klachten zoals chronische pijn, depressie, eetstoornissen, verslavingen en psychose. Om deze reden wordt EMDR bij deze problemen en stoornissen steeds vaker toegepast, meestal als onderdeel van een breder behandelplan.

Mentaliseren houdt in, dat u uw eigen gedrag en dat van anderen kunt begrijpen en verklaren vanuit achterliggende gevoelens, gedachten, behoeften en motivatie. MBT is een behandeling die mensen met ernstige emotionele of psychische klachten helpt om hun eigen gedrag en dat van anderen beter te begrijpen .Deze behandeling is bedoeld voor mensen met een persoonlijkheidsstoornis ( cluster B)  en richt zich op het versterken van je mentaliserend vermogen: je leert jouw gedag en dat van anderen te verklaren vanuit de gevoelens die daarachter schuilgaan. Door te onderzoeken welke gedachten, bedoelingen en verlangens iemand heeft, leer je het gedrag beter te begrijpen. Daardoor kun je meer afstand nemen van je gevoel op dat moment en reageer je minder impulsief en (zelf)destructief. Zo komt er ruimte voor meer positieve energie in je leven

Zitten je emoties je in de weg?

Voel jij je vaak overvallen door de heftigheid van je eigen emoties? Reageer je daardoor impulsief? Je neemt dan niet de tijd om even na te denken. Je reageert al en overziet niet wat de gevolgen kunnen zijn van je impulsief gedrag. Hierdoor raak je heel makkelijk in ruzies verzeilt, terwijl dat helemaal niet de bedoeling is. Wil je dit stoppen? Dan is mentalization-based treatment (MBT) behandeling iets voor jou

Wat is MBT?

Door deze mentalization-based treatmentbehandeling leer jij je eigen emoties, gevoelens, acties én die van anderen begrijpen en verklaren vanuit achterliggende gevoelens, gedachten, behoeften en motivatie. Dat leren begrijpen wordt mentaliseren genoemd. En mentaliseren kun je leren.Zodra jij je eigen emoties en reacties steeds beter begrijpt merk je dat je reactie ook anders wordt. Dat merk jij niet alleen, maar ook mensen in je omgeving. Waar je gedrag en reactie zorgde voor een afwachtende en soms ook negatieve houding van anderen ten opzichte van jou verandert dat door MBT. Het onderlinge contact gaat steeds makkelijker verlopen. Dit doet je zelfbewustzijn goed en je gaat je zekerder voelen. Dat heeft weer een positieve uitwerking op je stemming. De kwaliteit van je leven neemt dus toe

Wat gebeurt er bij verminderd mentaliserend vermogen?

Bij verhoogde spanning neemt bijvoorbeeld bij mensen met cluster B persoonlijkheidsstoornis (BPS) het mentaliserend vermogen snel af. Als dat gebeurt, worden zij overspoeld door emoties, voelen zich snel bekritiseerd of afgewezen. Ze vullen gedachten bij anderen in of reageren impulsief vanuit een bepaalde gevoelstoestand.
​​​​​Anderen vermijden echte relaties en voelen zich regelmatig leeg, alleen of waardeloos. Je kan je voorstellen dat dit kan leiden tot problemen in je leven als dit lang aanhoud

Doel van MBT 

MBT behandelingen zijn gericht op het versterken van het mentaliserend vermogen. Je leert in de MBT therapie de  gevoelens, gedachten en bedoelingen van jezelf en anderen te begrijpen. Hierdoor leer je ook hoe relaties tussen mensen werken en kun je makkelijker ook in het dagelijks leven met andere mensen om te gaan.

Dat helpt je om beter met anderen en jezelf om te gaan, waardoor je klachten verminderen

Effectiviteit
Verschillende wetenschappelijke onderzoeken hebben aangetoond dat deze behandeling blijvend positieve effecten heeft. De symptomen, het sociaal en interpersoonlijk functioneren en de persoonlijkheidspathologie verbeteren dankzij deze therapie aanzienlijk.

Adem- en Ontspanningstherapie (AOT) is een methode die leert om te gaan met een te hoge spanning. Hierdoor verminderen spanningsklachten. Daarnaast helpt AOT bij stress of een burn-out. Door ademtherapie met ontspanningstherapie te combineren herstelt de natuurlijke adembeweging en leer je lichamelijk en geestelijk te ontspannen.

Ademen doen we vanaf onze geboorte, het is onze eerste levensbehoefte. De natuurlijk ademhaling is goed; echter door allerlei oorzaken kan de ademhaling veranderen. Denk bijvoorbeeld aan een onschuldige neusverkoudheid, astma of bronchitis. Maar ook door stress, gespannenheid en angst kan een ‘ verkeerde’ ademhaling ontstaan.

Door langdurig verkeerd ademen kunnen allerlei klachten in het lichaam ontstaan, zowel lichamelijk, fysiek, mentaal als emotioneel. De klachten kunnen zijn: een gevoel van benauwdheid, veelvuldig zuchten, hartkloppingen, tintelingen in de vingers, duizeligheid, hoofdpijn, niet kunnen ontspannen, depressieve gevoelens en onrustig slapen. De angst en onzekerheid zorgen daarnaast voor meer gespannenheid, waardoor de lichamelijke en psychische klachten weer verergeren. Een vicieuze cirkel ontstaat.

De combinatie van adem-, bewustwordings- en ontspanningsoefeningen (ABO) is in de praktijk als een effectieve therapie gebleken om de klachten van de patiënt, zowel bij ademhalingsproblemen als stress gerelateerde problemen, te verminderen en beheersbaar te make

Ademhalingsoefeningen.
Door middel van uitleg en praktische oefeningen, die gemakkelijk toegepast kunnen worden in het dagelijks leven, wordt men zich bewust van de ademhaling. Men leert met de ademspanning om te gaan en met komt, zo mogelijk, tot een ademhaling die beter bij hem/haar past.

Ontspanningsoefeningen.
Een natuurlijk evenwicht tussen spanning en ontspanning is van belang. Door middel van ontspanningsoefeningen kan men zich bewust worden van het verschil tussen lichamelijke spanning en ontspanning en leert men de spanning te controleren en te verminderen tijdens verschillende situaties.

Bewustwordingsoefeningen.
Door middel van bewustwordingsoefeningen leert de patiënt zijn lichaam en ademhaling kennen. De verschillende oefeningen laten je bewust ‘kijken’ en ‘ voelen’ naar je lichaam, waardoor je jouw lichaam steeds beter leert kennen en ook goed hierop kunt reageren.

Voor wie?

Ademtherapie kan heilzaam zijn voor mensen die last hebben van benauwdheid, kortademigheid, hyperventilatie, een snelle of een langzame adem. Het gevoel hebben niet voldoende door te kunnen ademen, tijdens het praten buiten adem raken, als de adem in de borst blijft steken, moeite met ontspannen en last hebben van slaapproblemen.

Spanning gerelateerde klachten: klachten zonder lichamelijke oorzaak, zoals:

• hyperventilatie
• gevoel van gespannenheid
• vermoeidheid
• hoofdpijn
• slaapproblemen
• burn-out
• concentratieproblemen

Psychische problemen: zoals:

• Angst
• depressie
• fobieën
• paniek
• traumaverwerking

Functionele problemen: bijvoorbeeld:

• houdings- en ademproblemen
• rug- en nekklachten
• chronische pijn
• stemproblemen

• Seeking Safety is het meest populaire, op  evidence-based ( bewijs gebaseerde ) programma dat ontworpen is om mensen te helpen veiligheid te bereiken tegen alle soorten trauma’s en/of verslavingen
• Seeking Safety is een cognitief gedragspsychotherapie ontwikkeld door Najavits (1998). Het doel van Seeking Safety is een therapie aan te bieden waarbij met succes zowel verslaving als PTSS kan worden behandeld.
• In deze behandeling speelt de component veiligheid (safety) een grote rol. Bij zowel verslaving als PTSS is het herstel van veiligheid van groot belang.
• Seeking Safety onderscheid zich van reguliere CGT doordat het zich richt op het verlagen van de algemeen ervaren stress, terwijl CGT zich richt op trauma verwerking. Postief aan Seeking Safety is het feit dat het mogelijk is om naast Seeking Safety een traumaverwerkende behandeling te volgen zoals CGT of EMDR.
• Seeking Safety bestaat uit 25 behandelonderwerpen, waarbij in elke sessie een ander onderwerp aan bod komt bestaande uit de volgende domeinen: gedrag, cognitie en inter-persoonlijke copingvaardigheden (Najavits, Weiss, Shaw, Muenz, 1998).
• Er zijn veel internationale review studies gedaan naar de werking van Seeking Safety. In verschillende onderzoeken is het succes van Seeking Safety gebleken. Bij verschillende populatiegroepen zoals vrouwen in de gevangenis, poliklinische patiënten (man/vrouw) en mannelijke oorlogsveteranen is er sprake van vermindering van verslaving en PTSS symptomen.

Groepstherapie is gewoon  therapie in groepsverband. Veel behandelingen die individueel gegeven worden, kunnen ook in een groep plaatsvinden. Sommige mensen schrikken op het begin een beetje als ze het advies krijgen om een groepsbehandeling te volgen omdat het toch een andere vorm van therapie is. Het is ook best spannend om met onbekenden over je problemen te praten, open te zijn over die dingen die je moeilijk vindt en om ook naar de problemen van andere mensen te praten. Maar de meeste mensen ervaren groepstherapie uiteindelijk als iets heel waardevols, mede doordat groepstherapie enorm veel voordelen met zich meebrengt

Groepstherapie blijkt namelijk een hele effectieve manier van behandelen. In een groep vind je herkenning, ontmoet je mensen met dezelfde problemen die echt begrijpen wat je voelt en vind je voorbeelden van hoe andere mensen met dezelfde problemen omgaan. Deze voordelen worden door veel mensen die een groepstherapie volgen als heel fijn ervaren. Het geeft ze weer hoop voor de toekomst en geeft ze handvatten om beter te leren omgaan met de problemen die ze ervaren

Doel van groepstherapie

De doelstelling van groepstherapie is meestal om meer inzicht te krijgen in de achtergronden en oorzaken van jouw problemen/klachten of uitdagingen. Met dat inzicht kun je nieuw gedrag verwerven, door in de groep te oefenen.  Ook kun je veel leren van jouw eigen functioneren in groepen. Het uiteindelijke doel wordt door jou zelf bepaald. Vaak willen deelnemers zichzelf vrijer voelen in het dagelijkse leven en in het contact met anderen. Groepstherapie helpt om meer in harmonie te leven met jezelf en anderen

Kracht van groepstherapie

In groepstherapie doen zich andere dingen voor dan in een een-op-een relatie tussen patiënt en therapeut. Mensen zijn sociale wezens en individuen bestaan vooral in hun relatie tot de ander. De groep is de enige setting die toelaat om mensen te doorgronden in al hun complexiteit. Een groep weerspiegelt het echte leven. Hierdoor worden problemen zichtbaar en bewerkbaar. Soms is het feit dat je deel uitmaakt van een groep en ‘erbij horen’ al een nieuwe ervaring en ‘genezend’ werken. Ook word je in groepen vaak ‘geraakt’ door de reis van anderen. Dat verheldert en versnelt soms ook jouw eigen ontwikkeling. Groepstherapie is een hele effectieve aanpak, waarbij geldt ‘hoe hechter de groep, hoe groter het effect’. Het rendement van groepstherapie is soms groter dan van individuele therapie of biedt minimaal aanknopingspunten voor jouw individuele therapie

Hoe werkt  groepstherapie

In een groep zitten meestal tot 8 deelnemers. De groep wordt begeleid door 1 of 2 therapeuten, afhankelijk van de grootte van de groep. Groepstherapieën zijn er in verschillende vormen

Soorten groepstherapie

Er worden diverse vormen van groepstherapie onderscheiden, waaronder

• inzichtgevende groepstherapie,
• directieve groepstherapie,
• themagerichte groepstherapie,
• begeleide zelfhulpgroepen.
• Soms worden ook gezinstherapie, familieopstellingen
• psychodrama

Voor wie

Groepstherapie is in principe voor dezelfde mensen en problemen geschikt als individuele therapie.  De volgende indicatoren kunnen een rol spelen bij de aanbeveling groepstherapie te overwegen:

• Bij een groepstherapie staat het onderlinge contact centraal. Veel klachten en problemen ontstaan of worden in stand gehouden in relatie met anderen. Als jij moeilijkheden ervaart in contacten met anderen of onzeker bent over jezelf, kan inzichtgevende groepstherapie een goed idee zijn
• Bewust onbekwaam. Groepstherapie is bij uitstek de manier om te experimenteren en oefenen met nieuwe omgangsvormen. Het biedt een veilige ruimte om samen stil te staan bij ervaringen en om te reageren op elkaars inbreng.
• Wanneer je het gevoel hebt dat je steeds weer in dezelfde patronen terecht komt, dan kan groepstherapie je helpen hier vat op te krijgen.

Wat doet een groepstherapeut

Tijdens de therapiesessies neemt de psychotherapeut een terughoudende positie in. Bij groepspsychotherapie is veel afhankelijk van de inbreng van de groepsleden zelf. Soms zal de psychotherapeut iets zeggen of iemand iets vragen, maar vaak zijn de groepsleden aan het woord. De groepstherapeut zorgt voor een vlot verloop van de bijeenkomst. De therapeut biedt een luisterend oor, borgt een veilige omgeving en bewaakt opbouwende communicatie tussen de deelnemers

Relaties en gezinnen in systeemtherapie

Systeemtherapie wordt ook wel gezinstherapie of relatietherapie genoemd. In deze therapie staat het systeem dan voor de relatie (met één of meerdere partners) of het gezin. In de behandeling neemt dus nooit slechts één persoon deel. Het is tenslotte zo, dat wanneer een lid van het systeem (gezin of relatie) een probleem ervaart, dit de andere leden binnen dat systeem beïnvloedt. De behandeling draait niet om een individu, maar met name om het verbeteren van de interactie tussen de leden binnen het systeem

Verandering als basis voor systeemtherapie

Systeemtherapie richt zich op verandering binnen relaties en gezinnen. De behandeling staat nooit op zichzelf, maar richt zich op meerdere factoren. Een systeemtherapeut zal nooit slechts de cliënt behandelen, maar alle deelnemende factoren die invloed hebben (gehad) op de ontstane hulpvraag. In een intakegesprek zal een systeemtherapeut dus met meerdere mensen, leden uit het systeem, praten en ze observeren om zo tot de kern van het probleem te komen

De therapie zal de cliënt meer bewust maken van de reacties op elkaar in het systeem en zo begrip bewerkstelligen voor de invloed die leden van een systeem op elkaar uitoefenen. Indien nodig worden de andere leden van het systeem ook in het vervolg van de therapie betrokken. Communicatie, samenhang, begrip en verandering binnen relaties en gezinnen. Dit alles wordt met systeemtherapie effectief behandeld. Uiteindelijk wordt verandering het doel: veranderen van de omgang met elkaar, of veranderen van de wijze waarop tegen het probleem wordt aangekeken.

Voor wie

Systeemtherapie is breed inzetbaar. Bijvoorbeeld bij

• relatie- en gezinsproblemen,
• psychische problemen en klachten,
• huislijk geweld,
• lichamelijke aandoeningen

Hoe werkt systeemtherapie?

De cliënt en naast betrokkenen worden uitgenodigd voor een intakegesprek. Daarin komt onder andere aan de orde:

• wat de klachten en problemen zijn;
• hoe ze zijn ontstaan;
• de impact van de klachten en problemen op alle betrokkenen;
• het doel van de therapie;
• wat de gewenste veranderingen zijn;
• wat er nodig is om de gewenste verandering tot stand te brengen;
• het aantal benodigde gesprekken en de frequentie hiervan.

In de gesprekken kan de nadruk liggen op het veranderen van de omgang met elkaar of op het veranderen van de manier waarop tegen het probleem wordt aangekeken. In de therapie worden alle betrokkenen zich bewust van de manier waarop ze op elkaar reageren en krijgen ze zicht op de invloed die ze op elkaar hebben. Van daaruit wordt er gewerkt naar een oplossing

Je psycholoog laat iedereen aan het woord en geeft aan wat opvalt. Vaak gaat het over de vragen: ‘hoe ervaar je de ander en wat zou je graag van de ander willen’? Zo leer je anders omgaan met elkaar. Daardoor worden de problemen kleiner.

Psycho-educatie is het geven van informatie en voorlichting over uw psychische klachten en over hoe u (en/of uw familie/betrokkenen) kunt omgaan met de beperkingen en gevolgen hiervan. Psycho-educatie is altijd een vast onderdeel van uw behandeling en wordt zowel individueel als in groepsverband aangeboden. Tijdens psycho-educatie wordt u geïnformeerd over de psychische aandoening, oorzaken, symptomen, het verloop en de behandeling. Hierdoor krijgt u inzicht in uw problematiek en ontstaat er ruimte voor acceptatie en verandering.

Waarom psycho-educatie?

• Als eerste kun je achtergrondinformatie zoeken over je psychische klachten. Een psycholoog kan je achtergrondinformatie geven over de oorsprong van klachten, en handvatten geven hoe ermee om te gaan.
• Er zijn uiteraard veel therapieën die helpen klachten, zoals cognitieve gedragstherapie en schematherapie. Toch helpt een informatiebijeenkomst soms al heel veel. In een groep of alleen krijg je voorlichting over jouw psychische klachten. Je leert bijvoorbeeld dat slapeloosheid veel voorkomt tijdens een depressie. Die informatie kan helpen om jouw klachten een plek te geven. Misschien accepteer je beter dat je urenlang wakker ligt: dat hoort nu eenmaal bij mijn depressie. Zo verschaf je jezelf iets meer ruimte om te ontspannen. Als je ook leert dat een depressie voor een deel erfelijk bepaald is, lucht dat wellicht op, aan je genen kun je niks doen.
• Aan gedrag kun je wél wat doen, en ook hoe je met klachten omgaat. Ook daar krijg je tips en handvatten voor tijdens psycho-educatie. Door aandachtstekort en hyperactiviteit hebben mensen met ADHD bijvoorbeeld veel moeite met plannen en organiseren. Je krijgt dan bijvoorbeeld tips om het overzicht te bewaren over je financiën, of maakt samen met de psycholoog een stappenplan om een doel te bereiken.
• Tot slot krijg je advies. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat bewegen helpt bij een depressie. Denk aan wandelen, fietsen of voetballen. Tijdens psycho-educatie krijg je uitleg over waarom dit werkt. Je leert hoe je beweging makkelijk kan integreren in je leven. Het kan rust geven om aan de slag te gaan met praktische tips. Je hoeft dan even niet te piekeren over je leven.
• Psycho-educatie kan samengaan met therapie. Soms geeft een psycholoog tijdens de therapie voorlichting en advies. Daarnaast gaan jullie dan meer de diepte in middels bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie of schematherapie.

Psycho-educatie voor familie en vrienden

Psycho-educatie wordt soms ingezet voor familie en vrienden van een cliënt. Ouders, kinderen, broers, zussen en vrienden komen zo meer te weten over jouw situatie. Dat kan heel prettig zijn. De betrokkenen voelen zich bijvoorbeeld minder schuldig. Een psychische stoornis heeft allerlei oorzaken. Soms voelen vrienden en familieleden zich onterecht schuldig. Ze denken dat het aan hen ligt dat je psychische klachten hebt.

Door voorlichting leer je meer over de oorzaken van een psychische stoornis. Ook kan advies veel betekenen voor het dagelijks leven. Wanneer moet je je actief bemoeien met je naaste? Wanneer kun je iemand beter even met rust laten? Tijdens psycho-educatie krijg je antwoord op zulke vragen

Bij welke stoornissen helpt psycho-educatie?

Psycho-educatie werd voor het eerst toegepast door de Amerikaanse psychiater Liberman. Hij paste het toe op familieleden van schizofreniepatiënten. De verzorging en hulp kostten veel energie voor hen. Ze kregen vaak te maken met een burn-out. Ook bleken bepaalde gedragingen van familieleden tot verergering van schizofrenie te leiden. Daarom werd psycho-educatie ingezet. Door voorlichting leerden familieleden meer over schizofrenie.Tegenwoordig wordt psycho-educatie toegepast op heel veel klachten. In onderstaande situaties wordt het met name vaak gebruikt:

• Bipolaire stoornis;
• Depressie;
• Beginnende dementie;
• Autisme;
• ADHD;
• Verslavingsproblematiek
•  psychose
• Eetstoornissen;
• Trauma.

Een cliëntgerichte therapie is persoonsgericht, dat wil zeggen dat de psychotherapeut niet uw psychische ‘stoornis’ als uitgangspunt neemt, maar u aanspreekt als persoon en met u onderzoekt hoe het komt dat u, met uw voorgeschiedenis en toekomstverwachting, op dit moment klachten heeft.

Clientgerichte psychotherapie is een vorm van inzichtgevende psychotherapie. In de cliëntgerichte therapie staat, zoals de naam al zegt, niet in eerste instantie klacht maar juist de beleving van de cliënt centraal. Hierbij wordt er niet zo zeer uitgegaan van hoe de psycholoog de klachten ziet maar wordt er juist aandacht besteed aan hoe de cliënt zijn/haar klachten ervaart en wat de betekenis daarvan is voor diegene.

Het uitgangspunt van deze therapievorm is dat de mensen vanuit zichzelf over genoeg hulpbronnen beschikken om hun problemen op te lossen en vooruit te komen binnen een veilige omgeving. De therapeut biedt hierbij deze veilige omgeving en neemt een ondersteunende rol aan waarbij hij/zij vertrouwt op de mogelijkheden van de cliënt.

De therapie richt zich vooral op het leren exploreren, ervaren en accepteren van gevoelens en gedachten. Door dit te doen komen mensen weer in contact met zichzelf en kunnen zijn hun mogelijkheden (weer) optimaal benutten en daarmee ook beter leren omgaan met problemen en uitdagingen die het leven soms met zich meebrengt

Gedachten en gevoelens

Het zicht krijgen op deze persoonlijke problemen gaat beter wanneer iemand in contact is met zichzelf, met het eigen innerlijk, dus niet alleen met zijn gedachten maar vooral ook met zijn gevoelens. Door in gesprek te komen over deze gevoelens en gedachten, kunt u uw problemen onderzoeken en ontdekken hoe u hierin verder kunt komen

De houding van de psychotherapeut

Een grondgedachte van de cliëntgerichte psychotherapie is dat de houding van de psychotherapeut in dit gesprek van groot belang is. Die therapeutische houding bestaat uit drie elementen: empathie, acceptatie en echtheid. Dat wil zeggen: de psychotherapeut leeft zich zo goed mogelijk in de cliënt in, accepteert de cliënt zoals hij is, d.w.z. hij is niet veroordelend en helpt de cliënt zichzelf niet te veroordelen en hij is als psychotherapeut in contact met zijn eigen gevoelens. In de cliëntgerichte visie zorgen deze basiselementen voor een veilig klimaat, waarin de cliënt zich verder kan ontwikkelen.

Cliëntgerichte psychotherapie of een andere vorm van psychotherapie?

Het is niet zo dat voor één bepaalde klacht één soort therapie het beste zou zijn. Uit onderzoek blijkt dat psychotherapie werkt, zowel cliëntgerichte psychotherapie als andere vormen van psychotherapie. Een richtlijn voor wie bij welke therapie het meeste baat heeft, is dan ook niet te geven. Voor het succes van een therapie blijkt het wel van belang dat er een goede therapeutische relatie tot stand komt en dat er overeenstemming is over de manier van werken. Als u zich aangesproken voelt door cliëntgerichte psychotherapie, is dit daarom een goede reden om te vragen om of op zoek te gaan naar een cliëntgericht psychotherapeut

Wanneer is cliëntgerichte therapie geïndiceerd?

Cliëntgerichte psychotherapie biedt effectieve behandeling voor volwassenen, ouderen, kinderen en jongeren. De behandelingen worden in verschillende settingen aangeboden: individueel, relationeel, gezin, speltherapie (bij kinderen) of in een groep.

• Probleemgebieden zijn onder meer:
• hechtingsproblematiek en ontwikkelingsproblematiek
• persoonlijkheidsproblematie
• posttraumatische stress klachten
• gezins- en relatieproblemen
• stemmingsklachten, zoals depressiviteit en dysthyme stoornis
• angstklachten, bijvoorbeeld sociale angst en gegeneraliseerde angst
• identiteitsproblematiek
• levensfaseproblematiek
• overspannenheid, burnout, aanpassingsstoornis

De problematiek kan hierbij betrekkelijk eenvoudig zijn (voor zover menselijke problematiek eenvoudig genoemd kan worden) tot buitengewoon complex (ernstig getraumatiseerde levens en/of persoonlijkheidsstoornissen).

Online contact en diagnosestelling met en door zorgverleners is een efficiënte manier van zorgverlening.

E-health is, kort gezegd, het toepassen van digitale middelen in de zorg. Dat is een heel breed begrip.  Digitale middelen die mensen helpen om meer grip te krijgen op hun eigen geluk en gezondheid. Denk aan (zelfhulp)modules, videobellen of oefenplannen. Middelen die iemand helpen, precies op de manier en op het moment dat diegene er behoefte aan heeft. Zo worden mensen digitaal ondersteund op weg naar herstel.

E-Health in de zorg biedt extra informatie, oefeningen en vooral heldere psycho-educatie voor cliënten wat hen helpt om duurzaam zelfredzaam te worden en jou meer tijd geeft om echt in gesprek te gaan. Het is dan ook de ideale aanvulling op de hulpverlening aan jouw cliënt: voorafgaand aan het zorgtraject op de wachtlijst, als aanvulling op de lopende behandeling (blended care) of als steun tijdens de nazorg.

Communicatietechnologieën

E-Health is het gebruik van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën, met name internet-technologie, om gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of verbeteren. Cliënten en zorgprofessionals kunnen zo via digitale apparaten diagnoses stellen, uitslagen communiceren en informatie inzien en uitwisselen. Domoticatoepassingen als beeldschermzorg en leefstijlmonitoring zijn voorbeelden van E-Health. Maar bijvoorbeeld ook elektronische clientendossiers (ECD’s). E-Health draagt bij aan betaalbare, toegankelijke en kwalitatief goede zorg en leidt tot meer eigen regie voor cliënten.

Waarom E-health?

E-health kan namelijk een grote toevoeging zijn voor cliënten, voor zorgverleners én voor zorginstellingen. Mensen hebben met E-health hulp letterlijk in hun broekzak. Zorgverleners hebben meer mogelijkheden om mensen te ondersteunen, ook tussen afspraken in. Organisaties kunnen meer mensen helpen, en hen laagdrempelig bereiken.

Werkwijze  E-health

Er zijn E-Health-toepassingen beschikbaar voor verschillende doelgroepen en voor verschillende fases van het zorgproces. Grofweg zijn er drie werkwijzen bij eHealth:

1. Zonder begeleiding van een zorgverlener. Bijvoorbeeld het opzoeken van informatie op een website of het volgen van een zelfhulpmodule.
2. Met begeleiding van een zorgverlener die de patiënt niet persoonlijk kent. Bijvoorbeeld het volgen van een online module (met online begeleiding) voor een bepaalde stoornis of klacht waar je je als patiënt zelf voor kunt aanmelden.
3. Met begeleiding van een zorgverlener die de patiënt wel persoonlijk kent. Bijvoorbeeld het volgen van een behandelmodule via een platform, met online of face-to-face begeleiding

Een inzichtgevende (psychodynamische) psychotherapie is gericht op het zicht krijgen op terugkerende –niet adequate- interactiepatronen die vaak zijn ontstaan in de kindertijd en die het leven van iemand (ernstig) kunnen belemmeren. Bewustwording van deze patronen, op een meer emotioneel niveau, kan het voor iemand mogelijk maken andere en gezondere keuzes te leren maken in het leven.

Een inzichtgevende psychotherapie is in eerste instantie niet gericht op het wegnemen van uw symptomen en/ of klachten, maar u gaat met hulp van de therapeut eerst op zoek naar onderliggende betekenissen en de ontstaansgeschiedenis van uw klachten en patronen. Met als doel dat u in de toekomst zelf kan leren onderzoeken wat de betekenis kan zijn van klachten en dat u leert uzelf te zijn en uw leven bewuster en gezonder in te richten. Inzichtgevende psychotherapie is vaak een langdurig proces

Kern van Motiverende Gespreksvoering (of MGV) is mensen helpen te veranderen in gedrag. Veranderen is een lastig proces dat vaak moeizaam verloopt en veel energie kost. Het is niet gemakkelijk om uit oude patronen te stappen en nieuw gedrag te ontwikkelen en vol te houden. Tegelijkertijd brengt de verandering ook nieuwe kansen met zich mee, verbeteringen, trots over eigen kunnen, bevestiging dat iets wél kan. Een verandering die voordelen oplevert die verbonden zijn met wat door de betrokkene als belangrijk wordt gezien komt vaak wel van de grond. De waarden of intrinsieke motivatie geeft hier de doorslag. Motiverende gespreksvoering helpt deze intrinsieke motivatie te zoeken en te vinden.

Waarom is het belangrijk

Hoe kun je iemand helpen bij het veranderen van zijn of haar gedrag? Om bijvoorbeeld te stoppen met roken , alcohol of drugs ? Dan geef je adviezen en leg je uit wat iemand moet doen

De uitgangspunten van Motiverende Gespreksvoering

MGV kent een viertal uitgangspunten. Deze zijn: partnerschap, acceptatie, compassie en ontlokken. De professional werkt vanuit deze vier uitgangspunten. Niet als een truc, maar intrinsiek overtuigd dat deze elementen essentieel zijn in zijn hulpverlening van de ander.

• Partnerschap: vanuit werkelijk gelijkwaardigheid werken cliënt en hulpverlener met elkaar samen. Weliswaar verschilt beider expertise maar toch: beiden zijn expert en hebben elkaar nodig. De cliënt is expert in zichzelf en zijn dagelijks leven. De hulpverlener in zijn specifieke vakgebied en vertrouwt op de ‘andere’ expertise van de cliënt. Door nu werkelijk en zonder voorbehoud samen te werken komen beide expertises bij elkaar en ontstaat 1 + 1 = 3.
• Acceptatie: de accepterende houding van de hulpverlener probeert de autonomie van de cliënt op volledige sterkte te laten functioneren. Is de autonomie (tijdelijk) verminderd dan zet de hulpverlener alles in het werk om de cliënt zijn potentieel volledig te laten aanspreken binnen de grenzen van het mogelijke. De cliënt is uiteindelijk degene die beslist.
• Compassie: de hulpverlener doet alles om de belangen en het welzijn van de cliënt zo optimaal mogelijk te dienen. Dit aspect maakt dat professionals vaak een bepaalde voorkeur hebben voor wat betreft de richting van het veranderproces, namelijk de richting die bijdraagt aan het welzijn en de gezondheid van de cliënt. Compassie en acceptatie lijken elkaar in de praktijk weleens ‘in de weg’ te zitten.
• Ontlokken: de hulpverlener probeert doelgericht gedachten en gevoelens van de cliënt te onderzoeken en te begrijpen ten einde samen met de cliënt zijn intrinsieke motivatie (zijn doelen, wensen, verwachtingen en beweegredenen) te ontdekken en te versterken.

Processen van MGV

Binnen het motiverende gesprek zijn vier processen te herkennen die structuur geven aan het gesprek. Dit zijn engageren, focussen, ontlokken en plannen. Deze processen verlopen deels volgordelijk alhoewel dit geen wetmatigheid is.

• Engageren doelt op de relatie en het vertrouwen dat cliënt en hulpverlener in elkaar stellen. Dit is nodig om de andere processen mogelijk te maken. Engageren is als basis te zien voor het gesprek en geeft een fundament voor de andere processen.
• Het tweede proces, focussen, impliceert dat richting en doel ontstaat in het gesprek. Deze focus komt vanuit gezamenlijke besluitvorming tot stand en wordt door de hulpverlener gemonitord. Ook regelmatig reflecteren op afgesproken doelen en het bijstellen hiervan kan noodzakelijk zijn en vormt onderdeel van dit proces.
• In het derde proces, ontlokken, wordt de intrinsieke motivatie van de cliënt gezocht en geëxploreerd. De hulpverlener luistert, stelt vragen en reflecteert op de uitspraken van de cliënt waarin deze zijn ambivalentie met betrekking tot de verandering onder woorden brengt. Uiteindelijk probeert hij de cliënt motieven te ontlokken ten gunste van de verandering. Cruciaal hierin is dat de cliënt deze benoemd, vandaar ook de naam van dit derde proces: ontlokken.
• Door het proces van plannen realiseert de hulpverlener samen met de cliënt uiteindelijk de transfer naar uiteindelijk gedrag. Bijvoorbeeld door een plan van aanpak op te stellen, stappen te zetten om terugval te voorkomen of een vervolgafspraak te plannen waarin verder met elkaar wordt gesproken over de intrinsieke motivatie van de cliënt .

Vijf fasen van  Motiverende Gespreksvoering

Fase 1 – Ontkenning (pre-contemplation)

Dit is de fase waarin iemand zich niet bewust is van het feit dat hij misschien wel een probleem heeft of veroorzaakt. Hij zal het ontkennen, de noodzaak nog niet inzien, of de oorzaak van het probleem voornamelijk buiten zichzelf zal zoeken. Hij wil (nog) niet veranderen. Anderen zien dit vaak wel maar de persoon in kwestie zal zijn eigen probleemgedrag in eerste instantie ontkennen.

• “Er is niets aan de hand”, “Ik kan er niets aan doen” of “Ik ben niet verantwoordelijk”.
• Er is veel weerstand om te veranderen.
• Het is niet waarschijnlijk dat iemand uit zichzelf in de komende 6 maanden zijn gedrag zal veranderen, tenzij er een plotseling inzicht of een dringende noodzaak is.

Denk bij deze fase aan een zware drinker die zal beweren dat hij niet verslaafd is en kan stoppen wanneer hij wil. Of de perfectionist die niet in wil zien dat zijn werkstress mede veroorzaakt wordt door zijn eigen controledwang en perfectionisme.

Fase 2 – Erkenning (contemplation)

In deze fase is iemand zich bewust dat hij misschien wel een probleem heeft en hier zelf verantwoordelijk voor is. Hij wil wel veranderen maar weet alleen nog niet hoe, of denkt niet bij machte te zijn om dit te kunnen.

• “Er is wat aan de hand en ik ben mede verantwoordelijk.”
• Men heeft een begin gemaakt verantwoordelijkheid te nemen over het eigen gedrag maar staat nog sceptisch tegenover het eigen kunnen om te veranderen.
• Dit is de fase waarin men vaak hulp gaat zoeken.
• Een gedragsverandering binnen 6 maanden is mogelijk.

Fase 3 – Verkenning (preparation)

In deze verkennende fase maakt iemand plannen om daadwerkelijk iets aan zijn gedrag te gaan doen.

• “Ik kan het anders gaan doen en ik denk erover na hoe.”
• Er ontstaat hoop op een positieve afloop.
• Men is klaar om binnen 30 dagen actie te gaan ondernemen.

Fase 4 – Actie (action)

In deze fase onderneemt iemand actie om ook echt (iets) te veranderen.

• “Ik pak mijn verantwoordelijkheid en verander mijn gedrag of gewoontes waardoor ik een beter resultaat ga krijgen.”
• De verandering is gaande. Men ondergaat de verandering en experimenteert met wat werkt en wat niet.
• Het is belangrijk om in het begin kleine haalbare stappen te maken waarmee direct vooruitgang geboekt kan worden.

Fase 5 – Volhouden (maintenance)

Nieuw gedrag moet een gewoonte gaan worden ander bestaat het risico van een terugval. In deze fase moet men het nieuwe gedrag volhouden en integreren met andere activiteiten.

• “Ik wil het volhouden want ik zie dat het werkt.”
• Men verplicht zichzelf om het nieuwe gedrag, of de nieuwe gewoonte, vol te houden.
• Belangrijk is dat men zichzelf blijft belonen voor het nieuwe gedrag, en blijft focussen op het positieve resultaat, anders bestaat het risico op een terugval.

Terugval

Het is niet ongebruikelijk dat iemand 2 stappen vooruit maakt en daarna weer 1 stap terug, of dat men het bereikte resultaat niet (volledig) kan vasthouden. Een terugval kan dus onderdeel uitmaken van het veranderproces. Gebeurt dit, dan kan het gehele proces, of een gedeelte daarvan, weer worden doorlopen.

Exposure wordt ingezet als behandeling van een specifieke fobie. Iemand met een specifieke fobie ervaart intense angst voor een bepaald ding, een dier of een situatie. Wanneer het niet lukt om dat wat de angst veroorzaakt te vermijden, ontstaan er lichamelijke klachten. Denk aan een paniekaanval, zweten of hartkloppingen. Bij exposure wordt iemand blootgesteld aan hetgeen de angst oproept met als doel om die angst te overwinnen

Een angststoornis kan een grote impact hebben op het leven. Het gaat samen met, de naam zegt het al, heftige angstgevoelens. Het is dan logisch dat je de angst niet wilt voelen en deze wilt vermijden. Iemand met een sociale fobie doet vaak zijn uiterste best om de angst voor anderen verborgen te houden. Iemand met een paniekstoornis probeert situaties waar hij in paniek kan raken te voorkomen.

Confrontatie met angst

‘Exposure’ is een ander woord voor blootstelling. Bij de meeste angststoornissen is exposure therapie de meest effectieve therapievorm. In deze groep leer je stap voor stap de confrontatie met de angst aan te gaan. Dit is vaak best spannend, maar op de lange termijn neemt het angstprobleem af. Je leert dat je het aankan. Het doel van deze therapie is dus niet dat de gevoelens van angst of spanning verdwijnen, maar dat ze jou niet meer onnodig belemmeren in jouw leven

Exposure therapie techniek

Bij exposure therapie word je stapje voor stapje blootgesteld aan je angst. Dit kan door blootstelling:

• In het echte leven, bijvoorbeeld op een specifieke locatie of in de praktijkruimte
• Imaginaire exposure, door middel van verbeelding, je visueel iets voorstellen
• virtual reality exposure therapie, bijvoorbeeld via een 3D bril

Exposure therapie kan effectief zijn bij de behandeling van

• angsten
• paniek
• fobieën

Systematische desensitisatie is het systematisch ongevoelig maken voor het onderwerp van de angststoornis door middel van het voorstellen/visualiseren van het onderwerp van de angst. Het gaat hier dus om het inbeelden van je angst voor spinnen.

Toepassingen van systematische desensitisatie

Systematische desensitisatie  is een geschikte behandeling wanneer de therapeut zijn inspanningen richt op het elimineren van fobieën en angsten wanneer aan een reeks voorwaarden wordt voldaan. Om een ​​geconditioneerde respons vatbaar te maken voor verandering door systematische desensitisatie, moet het een reactie zijn op een specifieke situatie of stimulus, niet vanwege irrationele overtuigingen of overgewaardeerde ideeën, dat is een irrationele angst en dat er een adequate reactie onverenigbaar met angst.

Naast het gebruik bij fobieën en angststoornissen, kan het ook geschikt zijn om angstgevoelens voor specifieke stimuli te behandelen zonder fobisch te zijn. Bijvoorbeeld bij seksuele disfuncties, alcoholisme, andere verslavingen, parafilieën of slapeloosheid.

Belangrijkste afhaalrestaurants: desensitisatie

• systematische desensitisatie is een gedragstherapie die mensen helpt irrationele angsten te overwinnen door geleidelijke blootstelling aan de angstprikkels.
• Desensitisatie houdt geen rekening met de onderliggende oorzaken van de angsten die het behandelt.
• De techniek is met succes gebruikt bij mensen met plankenkoorts, testangst en talloze fobieën (bijv. Stormen, vliegen, insecten, slangen).
• In vergelijking met reguliere psychoanalytische therapie duurt desensibilisatie een kortere tijd om resultaten te bereiken, kan het in groepen worden uitgevoerd en is een beperkte training van counselors vereist

Belangrijkste theorieën

Systematische desensibilisatie is gebaseerd op drie hypothesen die ten grondslag liggen aan veel gedragstherapie:

• Het is niet nodig om erachter te komen waarom of hoe een proefpersoon een fobie heeft geleerd.
• De methodologie van stapsgewijze blootstelling aan toenemende niveaus van een bepaalde angst leidt niet tot een vervanging van aangeleerd gedrag.
• Het is niet nodig om de persoon als geheel te veranderen; desensibilisatie richt zich op specifieke reacties op fobieën.

De bestaande respons of het neurotische gedrag, is het resultaat van het leren van een onaangepaste reactie op een prikkelsituatie, een geconditioneerde angst. Systematische desensibilisatie definieert die angst als een echte geconditioneerde emotionele reactie, en dus houdt een succesvolle behandeling in dat de patiënt de reactie ‘afleert’.

Psychofarmaca zijn medicijnen die ingezet worden bij de behandeling van psychiatrische aandoeningen en psychologische problemen. Deze medicijnen worden altijd voorgeschreven door een specialist (psychiater bijvoorbeeld) en mogen alleen verstrekt worden door een professional die daartoe bevoegd is. Medicatie kan bijdragen aan de vermindering van klachten en symptomen, vaak naast een behandeling door een psycholoog. Langdurig gebruik kan nadelige gevolgen hebben, zoals gewenning of afhankelijkheid, cognitieve schade, seksuele problemen en/of gewichtstoename. Bij voorkeur wordt medicatie dan ook ingezet als kortdurende interventie en weer afgebouwd als de werking niet duidelijk of niet meer noodzakelijk is

Psychofarmaca zijn in groepen te verdelen:

Antipsychotica

Deze medicijnen worden voornamelijk gebruikt om symptomen van een psychose te onderdrukken. Het duurt enkele dagen tot weken voordat er een spiegel in het bloed is opgebouwd die hoog genoeg is om een effect te veroorzaken. Antipsychotica komen meestal voor in (smelt)tabletvorm, waarbij de medicatie meestal eenmaal tot meermalen per dag moet worden ingenomen, maar kunnen ook met een injectie worden toegediend (depot). Een depot werkt enkele weken. Antipsychotica hebben het meeste effect op de positieve symptomen. Dit zijn de symptomen die een gezond iemand niet heeft, zoals wanen en hallucinaties. Met positief wordt hier bedoeld dat ze ‘extra’ zijn vergelijken met een gezond iemand. Deze medicijnen kunnen ernstige bijwerkingen hebben, zoals stijfheid van de spieren, seksuele problemen, trillingen (tremoren), vervlakking van emoties en sufheid. Veel voorkomende antipsychotica zijn haloperidol (Haldol), olanzapine (Zyprexa), quetiapine (Seroquel) en risperidon (Risperdal).

Antidepressiva en stemmingsstabilisatoren

Deze medicijnen hebben een positieve invloed op de stemming en hebben vooral effect bij milde tot matig ernstige depressieve klachten (antidepressiva) en bij manieën (stemmingsstabilisatoren). Ze bestaan alleen in tabletvorm, waarbij de medicatie minstens eenmaal tot meermalen per dag moet worden ingenomen. Deze psychofarmaca hebben pas effect na enkele weken, dan is er voldoende van de werkzame stof in het lichaam opgebouwd. De belangrijkste bijwerkingen zijn vervlakking van de emoties en vermindering van de zin in seks. Veel voorkomende antidepressiva zijn fluoxetine (Prozac), sertraline (Zoloft), paroxetine (Seroxat), fluvoxamine (Fevarin) en citalopram (Cipramil). Veel voorkomende stemmingsstabilisatoren zijn valproïnezuur (Depakine), carbamazepine (Tegretol) en lithium. Bij deze laatste bestaat de kans op vergiftiging bij overdosering.

Kalmerings- en slaapmiddelen (benzodiazepinen)

Deze medicijnen hebben een kalmerend effect en bevorderen het slapen. Ze werken meestal binnen zeer korte tijd (< een uur) en zijn na enkele uren door het lichaam afgebroken. Soms treden ontwenningsverschijnselen op bij het stoppen of afbouwen ervan. Gewenning en afhankelijkheid zijn dan ook de belangrijkste risico’s van (langdurig) gebruik. Veel voorkomende benzodiazepinen zijn oxazepam (Seresta), diazepam.